Réttindi og vernd trúnaðarmanna

Verndin nær fyrst og fremst til þeirra starfa sem tengjast trúnaðarmannsstarfinu

Trúnaðarmenn hjá ríki og sveitarfélögum

Trúnaðarmaður skal í engu gjalda þess í starfi eða á annan hátt að hann hafi valist til trúnaðarstarfa.
Ekki má flytja trúnaðarmann í lægri launflokk, meðan hann gegnir starfi trúnaðarmanns.
Trúnaðarmaður situr að öðru jöfnu fyrir um að halda vinnunni ef hann er ráðinn með ótímabundinni ráðningu.
Trúnaðarmaður hefur rétt til þess að rækja skyldur sínar á vinnutíma.
Trúnaðarmaður á rétt á því að hafa aðstöðu á vinnustað til að rækja skyldur og hlutverk sitt.
Trúnaðarmaður á rétt á upplýsingum ef staða losnar á vinnustað hans.

Þessu til viðbótar er trúnaðarmönnum hjá ríkisstofnunum, Reykjavíkurborg og ýmsum sjálfseignastofnunum samkvæmt samkomulagi frá árinu 1991 milli fjármálaráðherra og BHM heimilt að sækja þing, fundi, ráðstefnur og námskeið á vegum stéttarfélagsins í allt að eina viku á ári án skerðingar á reglubundnum launum. Sjá einnig samhljóða ákvæði í kjarasamningum við sveitarfélög frá 2011. Þeir sem kjörnir eru í samninganefnd fá leyfi til að sinna því verkefni án skerðingar á reglubundnum launum. Trúnaðarmanni ber að tilkynna yfirmanni um slíkar fjarvistir með eðlilegum fyrirvara.

Trúnaðarmenn á almennum vinnumarkaði

Atvinnurekendum er óheimilt að segja trúnaðarmönnum upp vinnu vegna starfa þeirra sem trúnaðarmanna eða láta þá á nokkurn annan hátt gjalda þess að stéttarfélag hefur falið þeim að gegna trúnaðarmannsstörfum fyrir sig.
Þurfi atvinnurekandi að fækka starfsmönnum skal þá trúnaðarmaður að öðru jöfnu sitja fyrir um að halda vinnunni.

Samkvæmt kjarasamningi 15 aðildarfélaga BHM og SA er trúnaðarmönnum heimilt í samráði við stjórnendur að verja eftir því sem þörf krefur tíma til starfa, sem þeir þeim kunna að vera falin af starfsmönnum á viðkomandi vinnustað og/eða viðkomandi stétttarfélagi vegna starfa þeirra sem trúnaðarmanna og skulu laun þeirra ekki skerðast af þeim sökum.

Nánar um vernd trúnaðarmanna

Vernd trúnaðarmanna gegn uppsögn af hálfu atvinnurekanda er hornsteinn þeirra reglna sem gilda um trúnaðarmenn. Verndin er til að tryggja það að trúnaðarmaður geti sinnt skyldum sínum án þess að eiga á hættu að vera sagt upp störfum vegna þeirra.

Verndin nær fyrst og fremst til þeirra starfa sem tengjast trúnaðarmannsstarfinu en ekki daglegra starfa hans. Brjóti trúnaðarmaður alvarlega af sér í starfi má væntanlega víkja honum úr starfi og það er ekki tilgangur laganna að halda hlífiskildi yfir starfsmönnum vegna alvarlegra brota í starfi. Það er ljóst samkvæmt þessu að vernd trúnaðarmanns í starfi er ekki alger og að trúnaðarmaður getur þurft að hlíta uppsögn fyrir misfellur í starfi eða brot á þeim starfsreglum á vinnustað, sem starfsmönnum er almennt skylt að hlíta. Félagsdómur hefur fjallað um vernd trúnaðarmanns í starfi í dómum sínum og þannig hafa mótast ákveðnar reglur um vernd trúnaðarmanna fyrir uppsögn.

Trúnaðarmenn sem starfa hjá opinberum aðilum njóta ákveðinna réttinda og verndar skv. 28.-30. gr. laga nr. 94/1986 um kjarasamninga opinberra starfsmanna.
Trúnaðarmenn á almennum vinnumarkaði njóta réttinda og verndar samkvæmt 9.-13. gr. laga nr. 80/1938 um stéttarfélög og vinnudeilur.