Skip to content
OrlofsvefurMínar síður

Ég er sjálfstætt starfandi

Sífellt fleiri kjósa að starfa sjálfstætt enda hefur það marga kosti að geta stjórnað bæði vinnutíma sínum og umhverfi. Margir félagar í aðildarfélögum BHM eru sjálfstætt starfandi.

Þau sem eru sjálfstætt starfandi vinna hjá sjálfum sér, ýmist á eigin kennitölu eða í félagi. Það er hægt að vera sjálfstætt starfandi í flestum starfsstéttum.

Miklar breytingar hafa orðið á vinnumarkaði um allan heim á undanförnum árum þar sem sífellt fleiri kjósa að starfa sjálfstætt. Ekki sér fyrir endann á þessari þróun og vinnumarkaðurinn þarf að aðlaga sig að breyttum veruleika.

Margt félagsfólk aðildarfélaga BHM starfar sjálfstætt og bandalagið leggur sig fram við að taka vel á móti þessum sífellt stækkandi hópi. Ert þú sjálfstætt starfandi eða að velta fyrir þér að starfa sjálfstætt? BHM tekur vel á móti þér.

Nánar

Vissir þú?

...að giggarar, verktakar, einyrkjar og að starfa í harkhagkerfi eru allt hugtök sem ná utan um að starfa sjálfstætt.

Sérfræðingar og netvangar

Í Evrópu og víðar færist í vöxt að háskólamenntað fólk sé sjálfstætt starfandi eða sé bæði í föstu starfi og vinni sem verktakar. Í stuttu máli felast þessar breytingar í því að fyrirtæki og stofnanir velja fremur að útvista einstökum verkefnum en ráða fasta starfsmenn til að sinna þeim.

Ný tækni hefur auðveldað útvistun en hún fer í auknum mæli fram gegnum svokallaða netvanga (e. digital platforms) sem eru vefsíður sem tengja saman kaupendur og seljendur þjónustu.

Þannig geta þau sem starfa sjálfstætt verðlagt sína vinnu eins og þeim þykir sanngjarnt og í takti við eftirspurn.

Reiknivél fyrir verð á útseldri vinnu

Að ýmsu að huga

Víðast hvar er ráðningarsamband þó forsenda þess að fólk fái notið vinnumarkaðstengdra réttinda sem ýmist eru bundin í lögum eða kjarasamningum. Þessi réttindi ná yfirleitt ekki nema að mjög takmörkuðu leyti til fólks sem er sjálfstætt starfandi. Í nágrannalöndunum hafa stéttarfélög lýst áhyggjum af stöðu fólks sem vinnur í harkhagkerfinu og beitt sér fyrir bættum réttindum þess.

Það fylgir því talsverð aukavinna að vera sjálfstætt starfandi. Fólk þarf sjálft að standa skil á ýmsum sköttum og gjöldum, svo sem lífeyrissjóðsgreiðslum og tryggingum, ásamt að senda viðeigandi reikninga og gögn inn til stofnana.

Réttindamál

Það er mikilvægt að átta sig á að talsverður munur er á stöðu sjálfstætt starfandi einstaklings og launþega. Lög og kjarasamningar tryggja launþegum ýmis réttindi sem sjálfstætt starfandi njóta ekki.

Þau sem starfa sjálfstætt eiga ekki rétt á:

  • Greiddu orlofi
  • Orlofs- og desemberuppbót
  • Launum fyrir viðurkennda frídaga
  • Eru ekki slysatryggð
  • Eiga ekki rétt á launum í veikindum

...svo eitthvað sé nefnt.

Þau sem starfa sjálfstætt þurfa því að sjá um að greiða opinber gjöld af launum sínum. Til dæmis staðgreiðslu opinberra gjalda, tryggingagjald og iðgjald í lífeyrissjóð.

Reikna gjöld í reiknivél

Lífið í harkinu - sjálfstætt starfandi háskólafólk í breyttum heimi

Hér deila Katrín Ólafsdóttir, lektor í hagfræði við HR, Kirstine Baloti, sérfræðingur stéttarfélagsins HK í Danmörku, og Andri Valur Ívarsson, lögmaður BHM gagnlegum ráðum til sjálfstætt starfandi sérfræðinga.

Lífsviðburðir

Stendur þú á tímamótum?

Allir lífsviðburðir