Fréttabréf

Fréttabréf BHM - október 2025

23. október 2025

Línan - Fréttabréf BHM

Yfirlit formanns

Haustannirnar hjá bandalaginu hafa öðru fremur einkennst af fjölda umsagna til stjórnvalda um þingmál eða áform um lagasetningu. Slíkt er engin nýlunda, en þó virðist málafjöldinn meiri núna en vanalega. Trúlega veldur þar nokkru hversu erfitt var fyrir nýja ríkisstjórn að koma málum á dagskrá þingsins sl. vor, þegar umræða um hækkuð veiðigjöld yfirskyggði önnur mál. Línan greinir frá helstu umsögnum BHM um fyrirliggjandi mál.

Starfsdagur stjórnar og starfsfólks BHM 10. október sl. var bæði gagnlegur og skemmtilegur. Nú er unnið úr efniviði fundarins, sem verður nýttur í áframhaldandi eftirfylgni stefnumótunar bandalagsins. Samræmingarhópur um innra starf BHM er líka að funda um áhugaverð mál er varða þjónustuviðmið og skyldur aðildarfélaga gagnvart félagsfólki.

Starfið í nefndum BHM er líflegt um þessar mundir, dagskrá þriðjudagsfundanna er í mótun og búið er að ákveða efni þeirra að mestu fram að áramótum. Vinna við starfs- og fjárhagsáætlun næsta árs stendur yfir og verður hún kynnt í fyrstu drögum á næsta fundi formannaráðs.

Af almennri umræðu vekja nokkurn ugg fréttir af því að bankarnir hafi ákveðið að fresta nýjum lánveitingum til húsnæðiskaupenda vegna dóms Hæstaréttar í vaxtamálinu svokallaða. Ástandið á fasteignamarkaði var nú nógu slæmt fyrir og kemur þessi aðgerð bankanna allra verst niður á kaupendum fyrstu eignar. Í ljósi þeirrar erfiðu stöðu sem ungt fólk glímir við á fyrstu stigum starfsferils, eins og kemur vel í ljós í nýlegri menntaskýrslu Hagfræðistofnunar HÍ, hlýtur bandalagið að kalla eftir því að bankarnir losi um þessar hömlur og að stjórnvöld sýni skilning á stöðu ungs fólks á fasteignamarkaði í væntanlegum áformum sínum um aðgerðir á húsnæðismarkaði.

En nú er tímabært að brýna raustina og taka undir hvatninguna í baráttusöngnum magnaða ÁFRAM STELPUR! Bandalagið á aðild að Kvennaárinu 2025 og hvetur til góðrar þátttöku í viðburðum kvennaverkfallsins á föstudaginn; sögugangan „Sko mömmu, hún hreinsaði til“ og baráttufundur á Arnarhóli eru hápunktar baráttudagsins. Við mætum þar til við þurfum ekki að mæta lengur!

Kvennaverkfall 24. október 2025

Föstudaginn 24. október 2025 fara fram fundir um land allt til að minnast þess að í ár eru 50 ár liðin frá kvennafrídeginum árið 1975, þegar 90% kvenna á Íslandi lögðu niður störf til að undirstrika mikilvægi vinnuframlags kvenna og krefjast raunverulegs jafnréttis. Þrátt fyrir áfangasigra er baráttunni langt í frá lokið.

Konur og kvár eru hvött til að leggja niður bæði launuð og ólaunuð störf allan daginn, sækja viðburði og sýna samstöðu með kröfum Kvennaárs. Atvinnurekendur eru jafnframt hvattir til að styðja við þátttöku starfsfólks, m.a. með sveigjanleika og skýrum stuðningi.

Hvatningabréf til atvinnurekenda og til kvenna og kvára er að finna á heimasíðu Kvennaárs og nánari upplýsingar um dagskrá má lesa á Facebook-síðu Kvennaárs 2025.

FÍN fangaði 70 ára afmæli

FÍN (Félag íslenskra náttúrufræðinga) fagnaði 70 ára afmæli sínu á dögunum þegar félagsfólki var boðið til glæsilegrar veislu á Kjarvalsstöðum. Margt var um manninn í hófinu en um 250 manns voru í húsinu þegar mest var. Góðir gestir heiðruðu félagið með ræðuhöldum en Kolbrún Halldórsson, formaður BHM, flutti ávarp sem og Páll Halldórsson, fyrrverandi formaður bæði FÍN og BHM.

Þá voru úrslit í ljósmyndasamkeppni FÍN kunngerð og verðlaun afhent en Heiða Björg Hilmisdóttir borgarstjóri afhenti verðlaunin. Einnig var ný og væntanleg vefsíða félagsins forsýnd en hún fer í loftið á næstu vikum. Margrét Arnar harmonikkuleikari lék létta tóna undir glasaglaumi kvöldsins og að lokum sló Vandræðaskáldið Vilhjálmur B. Bragason botninn í kvöldið.

Í tilefni af afmælinu fór FÍN í samstarf við Bjórsetur Íslands á Hólum í Hjaltadal sem bruggaði sérlega fínan afmælisbjór sem gestir fengu að gæða sér á og rann hann ljúflega niður en örverufræði er eitthvað sem náttúrufræðingar kunna góð skil á.

Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa og 60 ára afmæli Þroskaþjálfafélags Íslands

Á alþjóðlegum degi þroskaþjálfa, þann 2. október, var stofnfélögum, fyrrverandi formönnum og fulltrúum úr nefndum og ráðum Þroskaþjálfafélags Íslands boðið til móttöku á Bessastöðum. Félagið fagnaði jafnframt 60 ára afmæli sínu þann 18. maí síðastliðinn og af því tilefni voru stofnendur og fyrrverandi formenn félagsins heiðraðir með gullmerki félagsins. Halla Tómasdóttir forseti Íslands aðstoðaði við afhendinguna.

Í tilefni afmælisins hélt félagið einnig afmælismálþing í Gamla bíó undir yfirskriftinni Vettvangur á tímamótum – 60 ára aldur á alþjóðlegum degi þroskaþjálfa. Á dagskrá voru fjölbreytt erindi flutt af þroskaþjálfum sem starfa á ólíkum vettvangi. Þá tók hópur þroskaþjálfa með mismunandi langa starfsreynslu þátt í pallborðsumræðum – „hlaðvarpi“ – þar sem rætt var um starfsheiti stéttarinnar og hvort það standist tímans tönn.

Inga Sæland, félags- og húsnæðismálaráðherra ávarpaði málþingsgesti og þakkaði þroskaþjálfum mikilvægt starf. Samdóma álit þátttakenda var að málþingið hefði tekist afar vel og veitt mikinn innblástur fyrir næsta málþing sem haldið verður í mars.

Fjárlög 2026 - Sjónarmið BHM

Sigrún Brynjarsdóttir, hagfræðingur BHM.

BHM hefur sent Alþingi umsögn sína um fjárlagafrumvarp næsta árs. Í umsögninni er lögð rík áhersla á að stjórnvöld nýti betur tækifæri til tekjuöflunar til að standa undir fjárfestingum í menntun, heilbrigði, húsnæði og öðrum grunninnviðum samfélagsins.

BHM fagnar áherslu stjórnvalda á stöðugleika í ríkisfjármálum en varar við því að hallalaus rekstur verði tryggður á kostnað opinberrar þjónustu og velferðar almennings.

Lykilatriði úr umsögn BHM:

BHM ítrekar það sjónarmið að án öflugra háskóla, rannsókna og skapandi greina verði ekki hægt að byggja upp sjálfbæra atvinnustefnu eða nýsköpun sem standi undir framtíðarmarkmiðum stjórnvalda. Bent er á að arðsemi háskólanáms á Íslandi hafi helmingast á síðustu fimmtán árum og sé nú helmingi minni en í flestum OECD-ríkjum. Þessi þróun dregur úr hvata til náms og ógnar samkeppnishæfni landsins.
Að mati BHM er alvarlegt að stjórnvöld hyggist fella niður vaxtabætur og heimild til skattfrjálsrar ráðstöfunar séreignarsparnaðar inn á húsnæðislán án þess að ný úrræði komi í staðinn. Til að bæta stöðu á húsnæðismarkaði þurfi m.a. að tryggja sanngjarna skattlagningu söluhagnaðar fasteigna og jafna skattalega hvata milli fjárfestinga og heimila, þannig styðji tekjuöflun ríkisins frekar við húsnæðisöryggi almennings en eignasöfnun fárra.
BHM gerir athugasemd við að barnabætur skuli ekki halda verðgildi sínu og að skerðingarmörk skuli vera orðin svo lág að millitekjufólk fái nánast engan stuðning. Fjárlagafrumvarpið gerir ekki ráð fyrir hækkun barnabóta, sem þýðir að raunvirði þeirra mun rýrna á næsta ári.

Tillögur BHM til tekjuöflunar og réttlátara skattkerfis:

1. Loka svokölluðu „ehf-gati” og jafna skattbyrði milli fjármagns og vinnuafls. Með því að takmarka tekjutilflutning og styrkja þrepaskiptingu fjármagnstekna má jafna byrðar og auka tekjur ríkis og sveitarfélaga. Kallað er eftir endurskoðun á skattalögum til að draga úr hvötum sem leiða til þess að tekjur séu færðar sem arður í stað launa.
2. Endurskoða skattastyrki í ferðaþjónustu, sem koma til af því að greinin nýtur lægri virðisaukaskatts en aðrar atvinnugreinar. Umfang þess stuðnings kemur niður á tekjuöflun ríkisins. Tilefni er til að endurmeta þessa ívilnun þar sem greinin hefur eflst á seinni árum og arðsemin aukist.
3. Ráða niðurlögum svarta hagkerfisins. Óskráð atvinnustarfsemi veldur ríkinu tugmilljarða tekjutapi á ári hverju og grefur undan trausti og samkeppni á vinnumarkaði. BHM hvetur til eflingar skattaeftirlits og að farið verði í sambærilegt þjóðarátak og nágrannalöndin hafa gert til að sporna við svartri atvinnustarfsemi. Slíkt átak væri til þess fallið að efla heilbrigðan vinnumarkað.
4. Tryggja sanngjarna skattlagningu söluhagnaðar fasteigna. Styðja með því tekjuöflun ríkisins og auka húsnæðisöryggi almennings, í stað þess að hvetja til fjárfestinga á fasteignamarkaði. Sérstaklega þarf að endurskoða skattalega ívilnun sem nýtist aðilum sem hafa ráð á því að eiga fleiri en eina eign og lögaðilum sem líta á fasteignir sem fjárfestingarleið.

Frétt BHM

BHM kallar eftir fullri fjármögnun Jafnréttisstofu

BHM hefur sent inn umsögn í samráðsgátt stjórnvalda um drög að breytingum á jafnréttislögum. Meginefni frumvarpsins lýtur að upptöku nýs fyrirkomulags um skýrslugjöf til Jafnréttisstofu um kynbundinn launamun samhliða því að jafnlaunavottun í núverandi mynd verði aflögð. BHM styður markmið um aukið gagnsæi en varar við að nýtt kerfi veiki fyrirbyggjandi aðhald með fyrirtækjum og stofnunum með færri en 50 starfsmenn sem í dag falla undir núgildandi vottunarkerfi.

Í umsögninni bendir BHM meðal annars á:

Að fyrirhuguð hækkun stærðarviðmiða (50+ starfsmenn) geti útilokað fjölda vinnustaða frá aðhaldi við kröfur jafnlaunareglunnar. Slíkt væri afturför í ljósi meginreglna EES-réttar um bann við afturför réttinda, nema áfram verði haft einhvers konar eftirlit með smærri fyrirtækjum og stofnunum.
Að Jafnréttisstofu sé ætlað að taka við nýjum og umfangsmiklum verkefnum, tengdum móttöku, úrvinnslu og birtingu gagna um launagreiningar fyrirtækja og stofnana, án þess að því fylgi aukið fjármagn; óraunhæft sé að stofnunin geti sinnt nýjum verkefnum með fullnægjandi hætti innan óbreyttra fjárheimilda.
Að jafnlaunastaðallinn ÍST 85, sem ekki hefur verið uppfærður frá 2012, verði endurskoðaður og færður í reglugerð eða leiðbeiningar á ábyrgð Jafnréttisstofu til að tryggja samræmi og gæði ferla.

BHM hvetur stjórnvöld til að leggja fram rökstudda greiningu á samræmi breytinganna við meginreglur EES-réttar um bann við afturför réttinda, móta aðgerðaáætlun um eftirlit vegna minni vinnustaða (undir 50), og tryggja Jafnréttisstofu nægilegt fjármagn, mannafla og heimildir. Að öðrum kosti er hætta á að tillögur stjórnvalda leiði til bakslags í jafnlaunamálum.

Á Kvennaári 2025 er mikilvægt að stjórnvöld sendi skýr skilaboð um að breytingarnar séu ekki formsatriði heldur hluti af raunverulegu samfélagslegu átaki til að efla traust og tryggja jafnrétti innan vinnustaða og utan.

Samráðsgátt stjórnvalda

Sjálfstætt starfandi heilbrigðisstarfsfólk hafnar afskiptum í samningsfrelsi

Í sameiginlegri yfirlýsingu félaga heilbrigðisstétta með sjálfstætt starfandi einstaklinga innan sinna vébanda frá 12. október er harðlega mótmælt fyrirhuguðum breytingum á lögum um sjúkratryggingar, nánar tiltekið á 38. grein laganna, sem fjallar um þátttöku í kostnaði þegar samningar þessara stétta við Sjúkratryggingar eru lausir. Breytingarnar myndu fela í sér að Sjúkratryggingar gætu við þær aðstæður einhliða ákveðið greiðslur og skilmála fyrir þjónustu sjálfstætt starfandi heilbrigðisstarfsfólks. Þeim yrði jafnframt bannað að innheimta greiðslur frá skjólstæðingum ef þjónustan félli undir gjaldskrá stofnunarinnar.

Í yfirlýsingunni kemur fram gagnrýni á að slík lagabreyting hafi verið unnin án raunverulegs samráðs við félögin og án skilnings á rekstrarumhverfi og faglegu sjálfstæði þeirra sem starfa sjálfstætt. Að mati samtakanna myndu breytingarnar ekki þjóna almannahag, heldur auka kostnað hins opinbera og draga úr fjölbreytni og aðgengi að heilbrigðisþjónustu. Þá er einnig bent á að auknar valdheimildir Sjúkratrygginga, meðal annars í tengslum við gagnaöflun og vinnslu, geti haft neikvæð áhrif á trúnaðarsamband milli heilbrigðisstarfsfólks og skjólstæðinga og vakið spurningar um persónuvernd.

Er þess krafist að umdeild ákvæði frumvarpsins verði dregin til baka og að málið verði unnið upp á nýtt, í opnu og raunverulegu samráði við fulltrúa sjálfstætt starfandi heilbrigðisstarfsfólks. Félögin leggja áherslu á að vernda verði rétt þessara stétta til samningsfrelsis, faglegs sjálfstæðis og eðlilegra starfsskilyrða, og að beita þurfi öllum lögmætum úrræðum til að tryggja þá grundvallarhagsmuni.

Undir yfirlýsinguna rita eftirtalin félög: Læknafélag Reykjavíkur, Félag sjúkraþjálfara, Tannlæknafélag Íslands, Sálfræðingafélag Íslands, Ljósmæðrafélag Íslands og Kjaradeild Talmeinafræðinga, Viska.

Tengill á yfirlýsinguna Samráðsgátt stjórnvalda

BHM ítrekar afstöðu sína gegn styttingu bótatímabils

Drög að frumvarpi um breytingar á lögum um atvinnuleysistryggingar hafa verið birt í samráðsgátt stjórnvalda og er umsögn BHM í vinnslu. Drögin staðfesta öll helstu meginatriði sem fram komu þegar áform um sama mál voru kynnt í september. Aðalatriðið, stytting hámarksbótatímabils úr 30 mánuðum í 18 mánuði, er óbreytt.

BHM telur að áform stjórnvalda um styttingu bótatímabilsins séu ekki rökstudd með fullnægjandi hætti og að ekki liggi fyrir hvaða úrræði eigi að standa til boða þeim sem hafa fullnýtt bótarétt sinn. Bandalagið hefur ítrekað bent á að breytingar af þessu tagi verði að byggjast á heildstæðu mati á félagslegum og efnahagslegum áhrifum, í samráði við aðila vinnumarkaðarins.

Í drögunum eru nokkur atriði sem eru til bóta, meðal annars ákvæði varðandi desemberuppbót og rétt til atvinnuleysisbóta samhliða námi við ákveðnar aðstæður.

Fyrirkomulag greiðslna í fæðingarorlofi og sorgarferli

Félagsmálaráðherra hefur lagt til að breytingar á fjárhæðum greiðslna til foreldra sem nýta rétt sinn innan fæðingarorlofskerfisins miði ekki lengur við fæðingardag barns, frumættleiðingu eða töku barns í varanlegt fóstur heldur skuli slíkar breytingar eiga við um alla foreldra sem eiga rétt á slíkum greiðslum sem og ónýttan rétt innan kerfisins er breytingarnar taka gildi.

Jafnframt er í frumvarpinu lagt til að fjárhæðir greiðslna á grundvelli laga um sorgarleyfi skuli eiga við um alla foreldra sem nýta rétt sinn samkvæmt lögunum, óháð því hvenær barnsmissir, andvanafæðing, fósturlát eða makamissir á sér stað.

BHM styður þær breytingar sem hér eru lagðar til.

Samráðsgátt stjórnvalda

Grunn- og framhaldsnámskeið trúnaðarmanna 4.-5. nóvember

BHM heldur tvö stutt og hnitmiðuð trúnaðarmannanámskeið í Borgartúni 27 (3. hæð) kl. 13:00–16:00, grunnnámskeið 4. nóv. og framhaldsnámskeið 5. nóv. Námskeiðin henta trúnaðarmönnum á bæði opinbera og almenna vinnumarkaðnum.

Aðildarfélög eru hvött til að hvetja sína trúnaðarmenn eindregið til þátttöku og gjarnan skipuleggja stuttan fund með þeim í aðdraganda.

Skráning: Mínar síður BHM → Viðburðir og námskeið

Orlofssjóður

Það eru spennandi tímar hjá Orlofssjóði BHM þessa dagana, en unnið er að uppsetningu á nýjum bókunarvef sem heitir Frítími. Nýi vefurinn opnar 28. október kl. 09:00 og geta þá sjóðfélagar kynnt sér vefinn.

Þann 30. október frá klukkan 12:00 að hádegi opnum við fyrir næsta tímabil sem er frá 6. janúar - 2. júní 2026. Þá hefur nýr vefur tekið við og bókanir fara þar í gegn.

Áður en vefurinn opnar verður sendur upplýsingapóstur til aðildarfélaga og á póstlista sjóðfélaga. Ítarlegar upplýsingar og frétt verður einnig sett á vef BHM.

Einn af kostum nýs bókunarvefs er að bókun er frátekin í stuttan tíma á meðan gengið er frá greiðslu. Sjóðfélagar munu geta fært til dagsetningar á bókun á sama húsi og tímabili. Einnig munu sjóðfélagar geta afbókað á bókunarvefnum sjálfum, það þarf ekki að senda tölvupóst eins og hefur verið og er afbókun samþykkt, ef hún er í samræmi við reglur sjóðsins. Endurgreiðslur fara sjálfkrafa í gegn – einfalt og þægilegt.

Gjafabréf í flug verða áfram – sem og Veiðikort og Útilegukort. Við munum fara aðrar leiðir og leita að öðrum valkostum varðandi sérkjör á gistingu innanlands sem verða kynntir síðar.

Sjúkrasjóður

Breyttar úthlutunarreglur Sjúkrasjóðs BHM fyrir félagsfólk á almennum vinnumarkaði taka gildi þann 1. nóvember. Upphæðir allra styrkja hækka auk þess sem sjúkradagpeningar verða nú greiddir í allt að fimm mánuði í stað fjögurra.

Fæðingarstyrkur hækkar úr 100.000 kr. í 300.000 kr.
Heilbrigðisþjónusta og forvarnir hækkar úr 75.000 kr. í 100.000 kr.
Líkamsræktarstyrkur hækkar úr 25.000 kr. í 35.000 kr.
Gleraugnastyrkur kemur nýr inn og verður 45.000 kr.
Tæknifrjóvgunarstyrkur hækkar úr 125.000 kr. í 200.000 kr.
Forvarnarstyrkur vegna krabbameinsleitar og hjartasjúkdóma hækkar úr 20.000 kr. í 25.000 kr.
Heyrnartækjastyrkur hækkar úr 145.000 kr. í 250.000 kr.
Dánarbætur hækka úr 350.000 kr. í 500.000 kr.
Annar heilbrigðiskostnaður hækkar úr 150.000 kr. í 300.000 kr.
Ættleiðingarstyrkur hækkar úr 170.000 kr. í 250.000 kr.
Starftengd áföll eða óvænt starfslok styrkur hækkar úr 55.000 kr. í 100.000 kr.

Breytingarnar verða auglýstar sérstaklega fyrir félagsfólki og aðildarfélögum þegar nær dregur og við gildistöku.

Tengdar færslur

Allar fréttir og greinar