Uppsögn ráðningarsamnings leysir bæði starfsmann og vinnuveitanda undan skyldum samkvæmt samningnum að liðnum uppsagnarfresti. Við starfslok fellur því réttur til veikindalauna einnig niður. Þetta á við hvort sem starfsmaður segir upp störfum sjálfur eða honum er sagt upp. Frávik frá þessari meginreglu kunna þó að eiga við í ákveðnum tilvikum.
Starfsmaður veikist á uppsagnarfresti
Veikist starfsmaður eftir að honum hefur verið sagt upp með venjulegum uppsagnarfresti á hann ekki rétt á launagreiðslum lengur en til loka ráðningartímans. Undantekning frá þessu getur þó átt við ef veikindin stafa af vinnuslysi eða atvinnusjúkdómi.
Veikindi koma upp áður en uppsögn er tilkynnt
Beri veikindi að áður en uppsögn er tilkynnt, heldur starfsmaður réttindum sínum til veikindalauna þar til hann verður vinnufær á ný eða umsaminn veikindaréttur er tæmdur. Þetta byggist á þeirri meginreglu að atvinnurekandi getur ekki með uppsögn dregið úr réttindum starfsmanns til veikindalauna. Sé veikindarétturinn lengri en uppsagnarfresturinn á starfsmaður því rétt á launum út allan þann tíma sem hann á rétt til samkvæmt samningi eða lögum.
Í dómum Hæstaréttar í málum nr. 128/2010 og 121/2013 hefur verið staðfest að þó heimilt sé að segja starfsmanni upp störfum þrátt fyrir að hann sé í veikindaleyfi og njóti forfallalauna samkvæmt kjarasamningi, þá verði almennt ekki dregið úr rétti hans til forfallalauna vegna veikinda sem hófust áður en uppsögn var tilkynnt. Sama sjónarmið kemur fram í dómi Hæstaréttar í máli nr. 572/2016.
Í máli framhaldsskólakennara, sem dæmt var í héraðsdómi (mál nr. E-2661/2020), reyndi á hvort uppsögn úr starfi gæti skert rétt til veikindalauna sem hafði þegar stofnast. Kennaranum hafði verið sagt upp störfum í apríl 2019 eftir að hafa verið frá vinnu vegna veikinda frá 1. nóvember 2018 – eða í rúma fimm mánuði. Vegna langvarandi starfsaldurs (meira en 18 ár) átti hún samkvæmt kjarasamningi rétt á launum í veikindum í allt að 12 mánuði (360 daga). Þrátt fyrir það greiddi vinnuveitandinn henni eingöngu laun á þriggja mánaða uppsagnarfresti, fyrir maí, júní og júlí.
Kennarinn hélt því fram að hún ætti rétt á áframhaldandi launum í veikindum til nóvember 2019, þar sem hún hefði verið veik samfleytt allan tímann og veikindarétturinn tæmdist ekki fyrr. Deiluefnið í málinu var því hvort ríkið hefði mátt skerða rétt til veikindalauna, sem hafði þegar stofnast, með uppsögn.
Í málinu lagði stefnandi áherslu á orðalag í 12. kafla kjarasamnings, þar sem segir að laun í veikindum greiðist „þó ekki lengur en ráðningu er ætlað að standa“. Hún benti á að ef ætlun samningsaðila hefði verið að takmarka réttinn við uppsagnarfrest hefði það komið fram með skýrari hætti, t.d. með því að segja að greiðslur falli niður þegar ráðning lýkur. Einnig var vísað til þess að sá réttur sem samningurinn veitti yrði nær marklaus ef atvinnurekandi gæti komist hjá greiðsluskyldu með því einu að segja veikum starfsmanni upp.
Héraðsdómur féllst á röksemdir stefnanda og dæmdi ríkið til að greiða laun til 7. nóvember 2019. Í niðurstöðu dómsins sagði meðal annars:
„Það liggur fyrir að almennt er heimilt að segja starfsmanni upp þó að hann sé í veikindaleyfi og njóti forfallalauna á grundvelli kjarasamnings. Það verður þó ráðið af dómaframkvæmd að réttur starfsmanna til forfallalauna í veikindum, sem hafa komið til áður en viðkomandi er sagt upp störfum, verði almennt ekki skertur með uppsögn.“
Niðurstaða héraðsdóms var staðfest í Landsrétti með dómi í máli nr. 123/2021.
Aðildarfélög BHM
Aðildarfélög BHM veita félagsfólki ráðgjöf og leiðbeiningar um réttindi til veikindalauna, sérstaklega ef upp koma álitamál í tengslum við veikindarétt og starfslok.